Eerste bedrukte Armeense bijbel

In 1656 stuurde de Katholikos van de Armeens Apostolische kerk in Echmiadzin een man genaamd Mateos Tsaretsi naar Europa met de opdracht om een drukkerij op te zetten en de eerste Armeense bijbel te laten bedrukken. Aangekomen in Venetië vond hij tot zijn teleurstelling geen geschikte drukker. Vanwege de pestpandemie kon hij pas veertien maanden later verder reizen naar Rome. Helaas kreeg hij daar ook geen steun van de drukkerijen. 

Uiteindelijk vertrok Mateos Tsaretsi naar Amsterdam. De boekdrukkunst in die tijd was op hoog niveau in de Lage Landen. Hier kocht hij drie sets Armeense drukletters bij een stempelsnijder en daarbij ook bijbelse taferelen. Een maand later stierf hij. 

Zijn werk werd overgenomen door een koopman genaamd Avetis Ghlichents. Hij kocht de drukkerij en gaf het de naam 'Heilige Echmiadzin en Sint Sargis'. Hij stuurde een brief aan Voskan Jerevantsi om naar Amsterdam te komen om de drukkerij over te nemen. Doordat Voskan zijn werkzaamheden in Armenië niet kon laten liggen, stuurde hij een leerling naar Avetis Ghlichents toe, die in 1661 aankwam in Amsterdam. Na een jaar geholpen te hebben, vertrok Avetis Ghlichents op zakenreis. 

Nadat Voskan Jerevantsi de eigendomsrecht van de drukkerij in Amsterdam had overgenomen, begint hij in 1666 met het zetten van de tekst van de Armeense Bijbel. Op 13 oktober 1668 was het drukken afgerond. De bijbel telt ongeveer 1470 pagina's.

Op 13 oktober 1668 rolt het eerste exemplaar van de pers. Tussen 1661 en 1668 verschijnen 21 Armeense boeken. Matteo Joannes leidt de Armeense drukkerij tot 1692. Aartsbisschop Thomas Vanandec'i van 1695 en 1705 en zijn neef Lucas Vanandec'i van 1705 tot 1718. Zij drukken in totaal ruim 50 titels over de gehele periode. 

Geholpen door de Nederlandse kaartgraveurs Hadrianus en Petrus Schoonebeek drukt Thomas Vanandec'i in 1695 ook als eerste de wereldkaart in Armeens schrift in Amsterdam. De Duitse hoogleraar Johannes J. Schröder publiceert bij de Armeense drukkerij in Amsterdam: ''Thesauris Linguae Armenicae, antiquae et hodiernae, cum varia Paxios materia, cujus elenchum sequnes pagella exhibit''.

De eerste gedrukte Armeense bijbel is opgenomen in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam in de collectie Armeense drukken. 

 

Image
bijbel 1
Image
bijbel 2